Pháp luật về kinh doanh vàng tại Việt Nam luôn được chú trọng, xây dựng với mục tiêu kiểm soát chặt chẽ thị trường vàng – một lĩnh vực nhạy cảm, ảnh hưởng lớn tới ổn định kinh tế vĩ mô.
Vàng không chỉ là kênh đầu tư mà còn là tài sản tích trữ truyền thống của người Việt. Để kiểm soát thị trường này, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản pháp luật, đảm bảo mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu vàng đều minh bạch, hợp pháp và an toàn.
Khung pháp lý về kinh doanh vàng
1. Nền tảng pháp luật về kinh doanh vàng
Nền tảng quan trọng nhất của pháp luật về kinh doanh vàng là Nghị định 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, cùng các Thông tư hướng dẫn như Thông tư 16/2012/TT-NHNN, Thông tư 15/2021/TT-NHNN và nhiều quyết định liên quan.
Các nội dung chính:
- Chỉ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) được phép tổ chức sản xuất vàng miếng. Doanh nghiệp muốn kinh doanh vàng miếng phải được NHNN cấp phép với những điều kiện rất nghiêm ngặt: vốn tối thiểu 100 tỷ đồng, hoạt động ít nhất 2 năm, có hệ thống bán hàng tại 3 tỉnh/thành, nộp thuế lớn.
- Chỉ các tổ chức, doanh nghiệp đủ điều kiện, có giấy phép mới được kinh doanh vàng miếng.
- Kinh doanh vàng trang sức, mỹ nghệ dễ thở hơn: chỉ cần đăng ký ngành nghề, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, nhãn mác, và chịu sự quản lý nhà nước.
2. Điều kiện và quy định pháp luật về kinh doanh vàng
- Kinh doanh vàng miếng:
Doanh nghiệp phải đáp ứng các điều kiện về vốn, kinh nghiệm, hệ thống chi nhánh và nghĩa vụ thuế. Chỉ được giao dịch các loại vàng miếng do NHNN tổ chức sản xuất, niêm yết giá công khai, không bán qua đại lý ủy nhiệm, tuân thủ hóa đơn, chứng từ. - Kinh doanh vàng trang sức, mỹ nghệ:
Doanh nghiệp chỉ cần đăng ký đúng ngành nghề, có cơ sở vật chất phù hợp, đảm bảo chất lượng sản phẩm theo quy định của Bộ Khoa học & Công nghệ. - Xuất nhập khẩu vàng:
Chỉ NHNN hoặc các doanh nghiệp được cấp phép mới được xuất, nhập khẩu vàng nguyên liệu hoặc vàng trang sức, vàng dạng khác.
Pháp luật về kinh doanh vàng và phòng chống rửa tiền
Bên cạnh các quy định chuyên ngành, pháp luật về kinh doanh vàng còn chịu sự điều chỉnh của Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 và Nghị định 19/2023/NĐ-CP:
- Doanh nghiệp kinh doanh vàng phải thực hiện nhận biết khách hàng (KYC) khi giao dịch lớn từ 400 triệu đồng trở lên.
- Báo cáo giao dịch giá trị lớn, giao dịch đáng ngờ tới cơ quan chức năng.
- Đảm bảo xác minh chủ sở hữu thực sự của giao dịch/vàng, xây dựng hệ thống quản trị rủi ro hiệu quả.
Hành vi vi phạm và chế tài xử phạt
1. Các hành vi bị nghiêm cấm
- Kinh doanh vàng miếng hoặc sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ không có giấy phép, không đủ điều kiện.
- Sử dụng vàng làm phương tiện thanh toán.
- Mang vàng khi xuất cảnh/nhập cảnh vượt hạn mức, không khai báo hoặc không giấy phép.
- Kinh doanh vàng miếng qua đại lý ủy nhiệm.
2. Mức xử phạt nghiêm khắc
- Kinh doanh vàng miếng không phép: phạt tới 400 triệu đồng, có thể bị thu hồi giấy phép.
- Vi phạm quy định xuất nhập khẩu vàng: phạt đến 250 triệu đồng.
- Vi phạm phòng chống rửa tiền: phạt từ 150–250 triệu đồng và các biện pháp khắc phục hậu quả.
Xu hướng sửa đổi pháp luật về kinh doanh vàng năm 2025
Pháp luật về kinh doanh vàng đang trong quá trình thay đổi mạnh mẽ. Chính phủ dự kiến sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP trong năm 2025 với các điểm mới:
- Bỏ độc quyền vàng miếng, mở rộng cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đáp ứng điều kiện.
- Tăng tính minh bạch thị trường, quản lý giao dịch qua hóa đơn điện tử, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về vàng.
- Nâng cao chuẩn phòng chống rửa tiền và kiểm soát thuế đối với giao dịch vàng.
Những thay đổi này kỳ vọng sẽ thúc đẩy thị trường cạnh tranh hơn, giảm chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, chống buôn lậu, rửa tiền hiệu quả hơn.
Lời khuyên cho doanh nghiệp và nhà đầu tư vàng
- Luôn cập nhật và tuân thủ nghiêm túc pháp luật về kinh doanh vàng; đầu tư vào công nghệ quản lý, hệ thống báo cáo minh bạch.
- Chủ động chuẩn bị nguồn lực, nâng cao năng lực tuân thủ để tận dụng cơ hội từ chính sách mới, tránh các rủi ro pháp lý hoặc xử phạt tài chính.
Xem trực tiếp giá vàng trong nước tại đây
